“Çoğu insan zekaya inanır, ben inanmıyorum, bizi birbirimizden ayıran emektir, ben çalışmaya inanıyorum.” Aziz Sancar
Öğrenme, sanıldığının aksine zor ya da sıkıcı bir olay değildir. Önemli olan sadece belli aşamaları dikkatlice izlemek ve uygulamaktır. Aşağıdaki öğrenme aşamalarını dikkatlice uygulayarak öğrenme becerilerinizi geliştirebilirsiniz.
- Bir seferde yalnız tek bir davranışı/konuyu çalışın.
Beyniniz, bir kerede birden fazla davranışı uygulamaya çalışırsanız çok yorulur. Siz de sinirlenirsiniz ve vazgeçmek istersiniz. Öğrenme esnasında birden fazla şeye odaklanmayın, öğrenme birden fazla başlık içeriyorsa önce tek tek öğrenin sonra birleştirin.
Bunu biraz daha açarsak; örneğin aynı anda bir çok davranışın yapılması gerektiği yüzme, bisiklete binme, araba kullanma vb. gibi konular bilenlere çok kolay gelmesine rağmen yeni öğrenenler için biraz zor olabilir. Yukarıda bahsettiğim gibi öğrenmeyi kolaylaştırmak için her bir başlığı ayrı öğrenip sonra birleştirmek gerekir.
Yüzme örneğini ele alacak olursak, aynı anda hem ayak çırpma, hem kolları hareket ettirme, hem de nefes alıp verme işlemini yapmak gerekiyor. Bu yüzden yüzme hocaları önce ayak çırptırır, sonra nefes çalıştırır, daha sonra kol hareketleri ve sonra birleştirilir.
Sanırım aynı anda debriyaj, gaz-fren, vites, direksiyon kullanıp, aynalara bakan, kapıyı açıp kapatan, para alıp üstünü veren ve aynı zamanda ön koltukta mahalleden arkadaşı ile sohbet eden minibüs şoförü buna iyi bir örnek. Ya da sirklerde aynı anda tabak, çember çeviren akrobatlar gibi.
Moleküler biyolog ve Beyin Kuralları kitabının yazarı John Medina’nın, insan dikkati üzerine ilginç bir görüşü var:
“Konu bir şeye dikkat etmemiz olduğunda, aynı anda birden fazla şeye odaklanabildiğimiz fikri gerçeği yansıtmıyor. Beyin, doğal olarak herhangi bir anda sadece tek bir alana odaklanır. Tabii ki yürürken aynı zamanda konuşabilirsiniz, veya siz bir kitap okurken beyniniz vücudunuzun gerekli işlevlerini yönetir. Bu tabii ki aynı anda birden fazla şey yapabilmektir. Ancak benim burada bahsettiğim, bir şeye dikkat etmek söz konusu olduğunda beynin bir anda sadece tek bir yere odaklanabilmesidir.”
Burada beynin bazı özellikleri devreye giriyor, ancak farklı bir konu olduğu için detaya girmeyeceğim.
- Yeni bir davranışı en az üç kez deneyin
Yeni bir şeyi ilk kez denediğimizde, genellikle çok başarılı olamayız. En azından üç deneme sonra söz konusu davranışı uygularken kendimizi daha rahat hissederiz. Öğrenme aşamasında yeni öğrendiğimiz ve bir defa yaptığımız bir davranışı öğrenmiş sanırız, ancak aslında tam öğrenememişizdir. Pekiştirmek için en az 3 kez tekrarlamakta fayda var. Örneğin cep telefonunuzda bir fonksiyon bozulmuştur, düzeltmeye çalışırsınız ve başarırsınız. Ancak tekrar yapmaya kalktığınızda o kadar çok fonksiyonu kurcalamışsınızdır ki, aynı şeyi tekrar yapamazsınız. Bu yüzden pekiştirmek için 3 tekrar şart.
- Nitelikten önce nicelik
Yeni bir davranışı ilk kez denediğinizde, mükemmel olması için endişelenmeyin. Söz gelimi bir müzik aleti çalmayı öğreniyorsanız, hatasız ve düzgün bir şekilde çalmaya başlamadan önce pek çok defa yanlış notaya basacağınızı bilirsiniz. Bu yüzden ilk zamanlar yaptığınız işte kalite aramayın, ancak defalarca yaptığınızda daha iyi şekilde yaptığınızı fark edeceksiniz. Yetenek sizsiniz programında aslında yetenek diye sergilenen gösterilerin neredeyse tamamının çok fazla tekrar ve çalışma sonucu başarıldığını fark edeceksiniz. Müzik, spor gibi dallarda her ne kadar doğuştan gelen yetenekler olsa da ayrıca çok çalışarak belli yetenekler geliştirilebilir.
İbrahim Kutluay Yunanistan’da basketbolda kazandığı başarının temelinde takım antremanına ilave olarak yaptığı atışların yeri son derece önemlidir.
Bu yıl büyük kızım üniversite sınavlarına hazırlanıyor, aynı şey onun için de geçerli. Girdiği deneme sınavı sayısı 100’ü geçti, günlük ortalama çözdüğü soru sayısı ise birkaç yüz sorudan başlıyor. Ya da küçük kızımın yılsonu resitalinde çalacağı parçayı piyanoda defalarca tekrarlaması gibi. Tekrar, tekrar, tekrar…
Otoban teorisi
Bir işi ilk defa yaparken düşünmek için harcadığımız zaman, bu işi tekrarladığımızda düşmektedir. Nöronlar arasında gidip gelen bilgi kendisine zamanla bir otoban açar ve böylece bilgi sürekli hatırlanır.
Uygulama:
Aşağıdaki resimde 1’den 50’ye kadar sayılar karışık halde yazılmıştır, bu sayfadan 3 adet çıktı alın. Üç resmi numaralandırın, yanınıza saatinizi alın ve süreyi başlatarak 1’den başlayıp sıra ile 50’ye kadar numaraları kalemle çizerek takip edin. 50’ye ulaştığınızda süreyi durdurun ve 1 nolu kartın bir köşesine yazın. Aynı işlemi 2 ve 3 nolu kartlar için de yapın. Gördünüz mü, 2 ve 3 nolu kartlarda süreler kısaldı değil mi?
Riski olmayan durumlarda deneme yapın.
Bu yenilikleri ilk defa yöneticiniz ya da çok önemli bir müşterinizin önünde denemeyin! Daha emin durumlarda alıştırma yapın. Özellikle bizim toplumumuzda “Acaba başkaları ne der?, ayıplanır mıyım?, benimle dalga geçerler mi?” gibi korkular bizi yeni şeyleri denememiz ve öğrenmemiz konusunda engeldir. Bazen çocuklarda da aynı şeyi görürüz. Bu yüzden ilk defa deneyeceksek, öğrenme aşamasında sakin bir ortamda kendi kendimize denememiz daha faydalı olacaktır.
- Kendiniz ile işbirliği yapın – temel görüşleriniz ile savaşmayın.
Burada anlatılanların bir kısmı size uymuyorsa, bırakın. Eğiliminiz olan konulara odaklanın. Bir süre sonra şu anda size uygun gelmeyen bir düşünceyi benimseyebilir, çok anlamlı bulabilirsiniz. Ayrıca bazı fikirler, farklı ortamlarda daha çok işinize yarayabilir.
- Düzenli olarak başkalarının sizi değerlendirmesini isteyin.
Bunu, etrafınızdaki kişilere sorarak ya da zaman zaman kendi kendinizi değerlendirdiğiniz testi uygulayarak yapabilirsiniz.
Saygı ve sevgilerimle
Osman Kaya