“Değiştiremeyeceğiniz bir geçmiş geride dururken, biçimlendirip sahip olabileceğimiz bir gelecek bizi bekliyor.” Francis Bacon
Göz açıp kapayıncaya kadar günler, haftalar aylar geçiyor. Sezen Aksu’nun şarkısındaki gibi “yine yeni yeniden”. Yeni yıla girmemize birkaç gün kaldı. Adında yeni var, hatta kutlarken “Mutlu yıllar” diye kutlarız. İngilizce’de de “Happy new year”. Yani hepimizin başlayacak gelecek takvim yılında beklentimiz “mutluluk”, “yenilik”. Yani hep ümit, insan ümit ettiği müddetçe yaşar. Aslında aynı zamanda bu bizim için bir fırsattır. Bazen değişmek isteriz, bir programa başlamak isteriz, diyete başlamak, sigarayı bırakmak, spora başlamak vb. hep bir mazeretimiz vardır. P.tesi olsun, hafta bitsin, yeni yılda vb. İşte yeni bir başlangıç, bunu lehimize çevirip kullanabilir, beyaz bir sayfa açabiliriz. Tabi bu kolay olmuyor, bazı yöntem ve teknikleri denemek gerek.
Dünyayı değiştirmek için önce kendimizi değiştirmeliyiz.
Adam, bir haftanın yorgunluğundan sonra pazar sabahı kalktığında bütün haftanın yorgunluğunu çıkarmak için eline gazetesini aldı ve bütün gün miskinlik yapıp evde oturacağını düşündü. Tam bunları düşünürken oğlu koşarak geldi ve sinemaya ne zaman gideceklerini sordu. Baba oğluna söz vermişti bu hafta sonu sinemaya götürecekti ama hiç dışarıya çıkmak istemediğinden bir bahane uydurması gerekiyordu, sonra gazetenin promosyon olarak dağıttığı dünya haritası gözüne ilişti. Önce dünya haritasını küçük parçalara ayırdı ve oğluna eğer bu haritayı düzeltebilirsen seni sinemaya götüreceğim dedi sonra düşündü; oh be kurtuldum en iyi coğrafya profesörünü bile getirsen bu haritayı akşama kadar düzeltemez. Aradan on dakika geçtikten sonra oğlu babasının yanına koşarak geldi ve “baba haritayı düzelttim artık sinemaya gidebiliriz” dedi. Adam önce inanamadı ve görmek istedi. Gördüğünde de halen hayretler içindeydi ve bunu nasıl yaptığını sordu. Çocuk; “Bana verdiğin haritanın arkasında bir insan vardı, insanı düzelttiğin zaman dünya kediliğinden düzelmişti.”
Hayatınızda bir şeyler farklı olsun istiyorsanız, bir yerlerden bir şeyleri değiştirmemiz gerekiyor. Düşünsenize siz hayatınızda bir şey değiştirmezseniz, hayatınız nasıl değişsin? Güzel insan olabilmek için, güzel davranışlar gerekiyor.
Hareket (Devinim)
İnsan, yaradılışı gereği fizyolojik olarak hareket üzerine yaratılmıştır. İnsanlığın özünde başlangıçtan beri hareket, devinim var. Bu bizim özümüzde var. Bunu yeniden uyandırın. İçinizi, ruhunuzu, özünüzü sevindirin. Hareket, diğer bir deyişle devinim felsefede bir ruh halinden diğer bir ruh haline geçiş olarak tanımlanır. İnsanın hayatında değişiklik yapması kendisini iyi hissetmesini sağlar, özellikle kadınların zaman zaman evdeki eşyaların yerlerini değiştirmeleri hep kendilerini iyi hissetmek istemelerinden değil midir. Hatta bazı şeyleri değiştirmek, farklı yapmak beyin sağlığı ve gelişimi için de faydalıdır. Hadi şimdi siz de boş bir kağıt alın ve yeni yılda değiştirmek istediklerinizi listelemeye başlayın.
İradenizin gücünü kullanın
ABD’de yapılan bir araştırma insanların yüzde 40’ının yeni yılda bu tür kararlar aldığını ancak sadece yüzde 8’inin uygulayabildiğini gösteriyor. Ve maalesef bu iyi niyetli kararlar ancak yüzde 20 oranında davranış değişikliğini beraberinde getirebiliyor. Demek ki istemek yetmiyor, aynı zamanda sıkı bir disiplin, kararlılık ve irade gücüne ihtiyacımız var ama nasıl?
Davul, Tokmak Herkese Duyurun
Verdiğim eğitimlerde ve eğitim sonunda insanlarda davranış değişikliğinden bahsederim ve yöntemlerini göstermeye çalışırım. İnsanın değişimi zordur ama imkansız değildir. (Geri bildirim ve farkındalık yazılarımda belirtmiştim). Halk arasında “7’sinde ne ise o”, Ağaç yaş iken eğilir”, “Can çıkar, huy çıkmaz” gibi sözler bizim değişime bakışımızı zorlaştıran sözler. Ancak değişiklik yapabilenlerin sayısı da az değil. Bunu başaranları incelediğimiz ortak özelliklerinin “Kararlılık” ve “İrade gücü” olduğunu görüyoruz. Buna yardımcı olacak uygulamalardan birisi aldığımız kararları etrafımıza duyurmak. Örneğin sigarayı bıraktığınızı etrafınıza duyurduğunuzda tekrar içmeye başlamayı çevre baskısından dolayı zorlaştırır. Ya da diyete başladığınızı etrafınıza duyurabilirsiniz, hem size yeme konusunda baskı uygulamazlar hem de yardımcı olurlar. Hatta farklı hedeflerinizi daha somutlaştırmak için bir plan yapmak, yazılı olarak belirlemek daha etkili olabilir.
Söz uçar yazı kalır
İngiliz Sağlık Psikolojisi (British Journal of Health Psychology) dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre; Egzersiz yapmaya karar veren kişilerden üç grup oluşturmuşlar. Bunlardan birincisine hiçbir açıklama yapılmamış (iyi niyet grubu). İkincisine egzersizin faydalarını anlatan eğitim kitapçıkları verilmiş (bilgili niyetliler). Üçüncü gruptan ise hangi günlerde, hangi saatlerde ve nerede egzersiz yapacaklarını bir forma doldurmaları istenmiş (yazılı niyetliler).
İşte Başarı Sonuçları
Birinci grup: Yüzde 29
İkinci grup: Yüzde 39
Üçüncü grup: Yüzde 91
Hedefinde başarıya ulaşanların farkı neymiş? Birincisi yazmak. İkincisi planlama ve netlik. Başarılı grup sadece niyet belirlemekle kalmamış, yer ve zamanı da belirlemiş yani Nerede? Ne Zaman? Nasıl? İyi şeylere niyet etmekten ziyade, “davranış değişikliğine” niyet edin ve bunu da yazın. İş ortamından bildiğimiz SMART hedef tekniği kullanmak ta başka bir yöntem olabilir.
Daruma
Japonya’da uğur getirdiğine inanılan Daruma Bebeği adı verilen bir nesne vardır. Adını Budist rahipten almıştır. Efsaneye göre, rahip meditasyon yaparak o kadar uzun süre oturmuş ki kolları ve bacakları yok olmuş. Daruma Bebeğinin altı yuvarlaktır ve yumurta şeklindedir. Onu devirmeye çalıştığınızda hemen yeniden ayağa kalkar. Şanslı insanlarda Daruma Bebeğine benzerler. Talihsizliklerle karşılaşırlar, ama şansızlıklar yaşadıklarında yeniden ayağa kalkabilmeyi ve dimdik durabilmeyi başarırlar. Bu Daruma bebeğinin başka bir özelliği hedef belirleme ve gerçekleştirmede kullanılır. Önce bir Daruma bebeği edinirsiniz (Resmi de olabilir), bu figürün bir gözü boyalı, diğeri boştur. Kendinize bir hedef belirlersiniz ve bu hedefi hatırlatması için Daruma bebeğini ya da resmini masanıza ya da çok zaman geçirdiğiniz bir yere koyarsınız. Sürekli bu figürü görünce size hedefinizi hatırlatacaktır ve gerçekleştirilmesi için sizi motive edecektir. Hedefi gerçekleştirdiğinizde de diğer gözünü boyuyorsunuz.
Bilinçli ve Bilinçsiz Beyin
Neden detayları planlamamız lazım diye sorası geliyor insanın. “İnsan beyni buna neden ihtiyaç duyar?” Psikologlara göre kararımızı beynimizin bilinçli kısmıyla alıyoruz. Ancak uygulamayı net bir hale getirmezsek, bu bilinç dışına atılıyor. Bekle ki uygulayasın. Kısaca reçete: Önce karar ver, sonra uygulamaya yönelik kararları da devreye sok.
Uzun yolculuklar ilk adımlarla başlar
Örneğin tüm Türkiye’yi dolaşmak gibi bir amacımız olsun, ilk yapmamız gerek küçük adımlar atmak, yani hazırlıkları yapmak, araştırmak, para biriktirmeye başlamak, vb. Büyük değişimler küçük davranış değişikleri ile başlar. Bu yazıyı okuduktan sonra 2016 yılında hayatınızda en azından bir şeyi değiştireceğinize söz verin. Bunu duyurun (hatta buradan, Linkedin’den tüm kontaklarınıza duyurun), planınızı yapın, yazın, küçükten nasıl başlayacaksınız hazırlayın. Şimdiden su serpildi sanki içinize.
En Popüler Kararlar
Dünya’da en çok verilen yeni yıl kararları: Kilo vermek ve yeni bir iş bulmakmış. (Sanırım Ocak-Şubat gibi yine bu ortamda epey hareket, şirket-title değişikliği olacaktır).
Rahat Olun
Size 2015 yılının başında kimin ne hediye verdiğini hatırlıyor musunuz? Kimse onlara vereceğiniz hediyeyi hatırlamayacak. Rahat olun. Yılbaşı eğlencesinde ne elbise veya ne ayakkabı giydiğiniz sizin dışınızda kimsenin umurunda değil. Rahat olun. İnsanlara şirin gözükmek adına sizin olmayan paraları harca harca nereye kadar? Rahat olun. Güzel bir yılbaşı partisi geçirin ya da ekonomik olsun, sevdiklerimle geçireyim derseniz eski yılbaşı eğlencelerini hatırlayın. Evde pişen pilavlı hindi, çerez, meyve, patlamış mısır, tombala, yılbaşı televizyon ekranı ve daha niceleri. Ama ne olursa olsun sevdiklerinizle olun, rahat olun, ümitli olun.
Güneş 2016’da da yeniden her sabah doğacak, siz yeter ki karar verin, kararlı olun, iradenizi kullanın, değişin ve rahat olun.
Hepinize yeniliklerle, değişikliklerle dolu mutlu yeni bir yıl dilerim.
Saygı ve sevgilerimle
Osman Kaya